Bağımlılık Tedavisinde Sanat Terapinin Kullanımı

28.08.2025

Bağımlılık, biyolojik etkilerinin yanı sıra psikolojik ve sosyal yönleri de içeren karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle, bağımlılık tedavisinde kullanılan müdahale yöntemleri de bütüncül ve çok boyutlu bir yaklaşımı gerektirmektedir. Son yıllarda sanat terapisi, bağımlılık tedavisinde giderek daha fazla önem kazanan, yaratıcı ve iyileştirici bir yöntem olarak öne çıkmaktadır. Arınma ve yoksunluk dönemlerinden rehabilitasyon sürecine kadar her aşamada uygulanabilen esnek bir müdahale biçimidir.

Bağımlılık alanında çalışan uzmanlar, tedavi sürecini zorlaştırabilecek çeşitli savunma mekanizmalarına aşinalardır. Bu mekanizmalar arasında inkâr, küçümseme, entelektüelleştirme, yer değiştirme ve rasyonalizasyon yer almaktadır. Sanat terapisi bu noktada, kişilerin bastırılmış duygularına ulaşmalarına, bağımlılık davranışlarının ardındaki psikolojik süreçleri fark etmelerine ve bu süreçlerle yüzleşmelerine imkân tanır. Özellikle sözel ifade becerileri sınırlı olan danışanlar için güvenli bir ifade alan sunan bu yöntem, bağımlılık sürecine sıkça eşlik eden travmatik yaşantıların ve duygusal açıdan zorlayıcı deneyimlerin yaratıcı süreç aracılığıyla dışsallaştırılması ve işlenmesi mümkün hâle gelir. 

Bununla birlikte sanat terapisi, duyguların düzenlenmesi, stres ve anksiyeteyle başa çıkma becerilerinin gelişmesi, öz farkındalık ve öz yeterlik duygusunun güçlenmesi, kişilerarası ilişki ve iletişim becerilerinin desteklenmesi gibi pek çok alanda terapötik katkılar sunmaktadır. Ayrıca sanat terapisi kişilerin yeni ilgi alanları ve kişisel yetenekler keşfetmelerini, yaşam biçimlerinde olumlu değişiklikler yapmalarını ve ruhsal büyüme yaşamalarını destekleyici bir işlev görmektedir. 

Literatürde, sanat terapisinin öz şefkat ve öz bakımın gelişmesi, izolasyon ve yabancılaşma hissinin azalması, sağlıklı ifade biçimlerinin kazanılması, görev ve hedeflere odaklanabilme kapasitesinin artması, olumlu beden algısının güçlenmesi ve uyku sorunlarının hafifletilmesi gibi pek çok yararına dikkat çekilmektedir.

Sonuç olarak sanat terapisi, bağımlılık tedavisinde yalnızca semptomların yönetimine odaklanmakla kalmayıp bireyin bütüncül iyilik hâlini desteklemeyi amaçlayan etkili bir tamamlayıcı müdahale yöntemi olarak değerlendirilmektedir. Yaratıcılığı ve içsel kaynakları harekete geçiren bu yaklaşım, bireylerin iyileşme süreçlerine anlam katarak psikososyal işlevselliklerini güçlendirmektedir.

Klinik Psikolog Serra Postacı

Kaynakça
Brooke, S. L. (Ed.). (2006). Creative arts therapies manual: A guide to the history, theoretical approaches, assessment, and work with special populations of art, play, dance, music, drama, and poetry therapies. Charles C Thomas Publisher.

Malchiodi, C. A. (2007). The art therapy sourcebook (2nd ed.). McGraw-Hill.

Saxon, M., Saxon, J. P., & Spitznagel, R. J. (1998). Identification of potential substance abuse behaviors in the rehabilitation client population. Vocational Evaluation And Work Adjustment Bulletin, 31, 36-43.

Slayton, S. C., D'Archer, J., & Kaplan, F. (2010). Outcome studies on the efficacy of art therapy: A review of findings. Art therapy, 27(3), 108-118.

Willis, L. R., Joy, S. P., & Kaiser, D. H. (2010). Draw-a-Person-in-the-Rain as an assessment of stress and coping resources. The Arts in Psychotherapy, 37(3), 233-239.

PAYLAŞ