Az Bilinen Madde Kratom
Latince adıyla Mitragyna speciosa, bilinen ismiyle kratom, Güneydoğu Asya'da bulunan ve yapraklarını dökmeyen tropikal bir ağaç türüdür. Kratom yapraklarının ağız yoluyla tüketimi, taze olarak çiğnenmesi, çay olarak demlenmesi veya toz hâlinde işlenmesi Güneydoğu Asya'da yüzlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Araştırmalar bölgede doğal olarak yetişen kratomun, işçilerin dayanıklılıklarını artırmak için kullanıldığını göstermiştir. Aynı zamanda tıpta da ağrı kesici olarak kullanıldığı bilinmektedir. Kratomun yapraklarından elde edilen kahverengi veya yeşilimsi renklerden oluşan toz şeklinde, yasal olmayan ilaçları mevcuttur. Bitkinin isimleri Güneydoğu Asya'da ve dünyanın çeşitli ülkelerinde farklılık göstermektedir. Örneğin kratom, Tayland'da kakuam, ithang veya thom olarak, Malezya'da biak-biak veya ketum olarak ve Filipinler'de mambog olarak bilinmektedir. Tarihsel olarak kratom, geleneksel halk ilaçlarında enerji artırıcı, ruh hâlini iyileştiren, ağrı kesici ve opioid benzeri etkiler gösterdiğinden ötürü geleneksel tıpta opioid yoksunluğunu tedavi etmek için kullanılmıştır. Opiat (opioid) ise haşhaştan elde edilen ve uyuşturucu özelliği taşıyan maddeler arasında bulunan, kişiye gevşeme etkisi veren ve zamanla bağımlılık oluşturan morfin, kodein, eroin, metadon gibi ağrı kesicilerin içinde bulunduğu grubun adıdır.
Kratom, yeni nesil psikoaktif maddeler içerisinde yer almaktadır. Psikoaktif maddeler, vücuda alındığında kişinin düşünce süreçlerini ve duygusal durumunu değiştiren kimyasal maddelerdir. Kratom yoksunluğu semptomlarıyla başvuran hastalar, opioid yoksunluğunda görülenlere benzer belirtiler göstermektedirler. Bunlar mide bulantısı/kusma, üşüme, ishal, vücut ağrıları, huzursuzluk ve sinirlilik gibi fiziksel ve psikolojik şikâyetleri içermektedir. Fiziki muayene bulguları arasında göz bebeklerinin normalden daha fazla genişlemesi, vücutta ısı kaybı, titreme bulunmaktadır. Ek olarak önemli sayıda hasta, yaygın olarak sinirlilik, anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik semptomlar bildirmektedirler.
Günümüz araştırmaları, kratom kullanımının artmasının altında yatan etmenleri ağrı kesici ve sakinleştirici olarak bilinen afyon morfin, eroin, metadon vb. maddelerin kötüye kullanımından kaynaklandığını göstermektedir. Kendi başına bir salgın olmasa da kratom kullanımındaki mevcut eğilimler giderek artmakta ve bu da endişeye neden olmaktadır. Kratom kullanımı için uzun süreli talep olasılığı göz önüne alındığında, bilinmeyen bu maddenin farkındalığını artırmak için çaba sarf edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple bağımlılıkla mücadelede Yeşilay bünyesinde faaliyet gösteren Yeşilay Danışmanlık Merkezleri (YEDAM) alkol, tütün, madde, kumar ve internet bağımlılığı olan kişilere psikolojik ve sosyal destek vermektedir. Ayrıca YEDAM içerisinde bulunan ve bu tarz az bilinen maddeleri bilimsel olarak inceleyen Az Bilinen Maddeler Çalışma Grubu bulunmaktadır. Bu çalışma grubunun hazırladığı Az Bilinen Maddeler Rehberi de konu ile ilgili yol gösterici niteliktedir.
Seda Çatal
Halkla İlişkiler Uzmanı
Kaynakça
Aylin, D. D. (2004). Türkiye'de Aile İçi İletişim Ve İlişkiler Üzerine Bir Model Denemesi. Dergi Park(1), 31-42.
Nalbantoğlu, T., Tuncay, İ. (2023). Madde Bağımlılarının ve Ailelerinin Bağımlılıkla Mücadele Deneyimlerinin İncelenmesi. Bağımlılık Dergisi. Doi:10.51982/Bagimli.1167503
Görgün Baran, A. (2004). Türkiye'de Aile İçi İletişim ve İlişkiler Üzerine Bir Model Denemesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD)(1), 31-42.
Ögel, K. (2021). Bağımlı Aileleri İçin Rehber Kitap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Yatkın, P., Yatkın Ü. N. (2020). Halkla İlişkiler Ve İletişim. Ankara: Nobel Yayınları.
Levine, M., Gallanter, M. (2008). Treating Addiction: A Guide For Professionals. Guilford Press.
McCrady, B. S., Epstein, E. E. (2013). Addictions: A Comprehensive Guidebook. Journal Of Substance Abuse Treatment, 45(1), 11-16. https://doi.org/10.1016/j.jsat.2012.12.005
O'Farrell, T. J., Fals-Stewart, W. (2001). Family-involved alcoholism treatment: An update. In W. R. Miller & N. Heather (Eds.),Treating addictive behaviors (2nd ed., pp. 229-240). Springer.
National Institute on Drug Abuse. (2020, June 1). *Understanding Drug Use And Addiction.* https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/understanding-drug-use-addiction
https://www.felsefe.gen.tr/sosyallesme-toplumsallasma-nedir/
PAYLAŞ